Enschede3

Platvoet in Enschede 3

4e generatie (vervolg)

5.6 Gerardus Platvoet, Gerard, zoon van Gerardus Platvoet (3.1), geboren op 4 augustus 1848 aan de Stadsgravenstraat in Enschede. Het huis stond op de plek waar later de Bolwerkstraat is aangelegd, naast bioscoop Alhambra. Dit is hetzelfde huis waar in 1854 zijn grootvader Joseph Platvoet (1776) overlijdt, maar zeker is dat niet.

Gerard is van 19 juli 1870 tot 17 september 1872 in militaire dienst geweest. Hij diende bij het 8e Regiment Infanteriecorps. Hij heeft niet meegedaan aan veldtochten en geen wonden opgelopen tijdens z'n diensttijd. Ook is te lezen in z'n dienstpaspoort dat hij geen bijzondere daden heeft verricht. Uiterlijke kenmerken waren: lengte: 1,71 meter; voorhoofd hoog; ogen bruin; neus gewoon; mond gewoon; haar blond; wenkbrauwen blond. Z’n stamboeknummer in diensttijd luidde: 58950. Als afzwaaipremie kreeg hij uitgekeerd het vorstelijke bedrag van 12 gulden en 82 cent.

Gerardus Platvoet en Aleida Mossink

Hij is fabrieksarbeider als hij op 17 juli 1873 in Enschede trouwt met Aleida Mossink, geboren 18 april 1846, dochter van Jannes Mossing of Bessink, overleden op 27 mei 1861 in Denekamp, en Johanna Hulsbeek, geboren op 13 april 1846 te Denekamp, dienstmeid.

Aleida overlijdt op 13 september 1908 in Enschede, 62 jaar oud.

Op zijn sterfbed heeft Gerard Platvoet zijn zoon Johan en Albert laten beloven, waarschijnlijk na enig aandringen, want de Platvoeten stonden toen al bekend als dominant, dat ze voor hun ongetrouwde broer Gait zou zorgen. Niet dat Gait hulpbehoevend was, maar hij had wel extra zorg nodig. Dat hebben ze ook gedaan, want ze hebben met z'n drieën de oude dag gesleten in het St Josef-rusthuis in Delden. Na een ernstige ziekte overlijdt Gerard op 24 augustus 1925 in Enschede en wordt daar begraven op het R K Kerkhof aan de Gronauschestraat (nu Espoortstraat). Het kerkhof werd in 1929 gesloten en in 1961 opgeheven.

1925, bidprentje

Of het werk in de textielfabriek hem niet beviel is niet bekend, maar Gerard was een ondernemend man. Een van zijn activiteiten was de handel in turf. Volgens overlevering is hij daar in 1872 mee begonnen, dus nog voor zijn huwelijk. Of dit klopt is niet helemaal duidelijk. Wel dat Gerard de stamvader is van vier generaties van brandstoffenhandelaren. Hij woont dan kennelijk nog steeds in de Achterstraat (later Stadsgravenstraat), het huis van zijn opa, Josef Platvoet (2.2), waar hij vermoedelijk ook is geboren.

Op 14 januari 1884 verschijnt er in de krant een advertentie van hem als depothouder van groene zeep. Het is niet de Enschedesche Courant, want die verschijnt slechts op zondag en donderdag en de 14e januari was een maandag.

In november van dat jaar plaatst hij opnieuw een advertentie. Het is in de Enschedesche Courant van 2 november 1884. Daarin prijst hij zijn Friesche aardappelen aan. Klei-aardappelen voor 1,80 gulden per mud en Jammen voor 2,50 gulden per mud.

Vier jaar later komen we opnieuw een advertentie van hem tegen. Kennelijk floreerde de handel in turf en heeft hij een opslag aan de Veenweg F 89 ingericht. De Veenweg loopt ten oosten van de stad, van het Aamsveen in Noordelijke richting over de spoorlijn Enschede-Gronau. Een deel van deze straat heet nu Oostveenweg. De Veenstraat kwam op deze weg uit.

Er is een gezegde van Gerard bekend: “Als je ’s avonds een café hebt kun je overdag wel wat anders doen”. Dat hij een café moet hebben gehad blijkt ook uit de Burgerlijke Stand. Bij de huwelijken van zijn twee dochters Jo en Rika en zijn twee zonen Gerrit en Albert in

1903, 1906, 1908 en 1909 geeft hij namelijk op van beroep tapper te zijn. Als zijn jongste zoon Henkie in 1912 trouwt, verandert dat en geeft hij op, dat hij kolenhandelaar is. Het moet dan wel haast zo zijn, dat hij tussen 1909 en 1912 is gestopt met “tappen” en zich volledig concentreert op de brandstoffenhandel. Dat café heeft waarschijnlijk aan de Veenstraat gestaan, waar hij ook woonde. Overdag komen veel mensen langs om hun turf af te halen en dat is dan een taak van zijn vrouw Aleida. Zijn zoon Henk verhuist op 1 april 1917 naar de Veenstraat 113, waarschijnlijk omdat hij na zijn huwelijk het café aldaar al had overgenomen en zijn vader naar de Gronausestraat verhuisde. Wanneer Gerard Platvoet zijn brandstoffenhandel naar het station Enschede SS (Staatsspoor) verplaatst, is niet bekend, maar waarschijnlijk heeft het te maken met de toename van de verkoop van turf en kolen, of de samenwerking met de heren Breteler, van de brandstoffenhandel aan de Haaksbergerstraat (nu Korte Haaksbergerstraat) en Reestman.

ca 1920: Staats Spoor, Enschede

Op 26 juli 1921 bericht de secretaris van de R.K. Schoolcommissie te Enschede:

Namens het bestuur moet ik U meedelen, dat van Uwe offerte in cokes aan den Hr. Verbeek geen gebruik gemaakt kan worden, daar van andere zijde goekoper geoffreerd wordt.

De offerte zelf is ook nog bewaard gebleven:

Gerardus maakt voor zich zelf ook nog een notitie op de achterkant: Geoffreerd bergplaats f 145, station f 140.

1 Berendina Vossebeld ? (10.6-X)

2 Aleida of Truus Platvoet (10.6-1 of 2)

3 Gerardus Platvoet

4 Hendrik Martinus Platvoet (10.7)

5 Gezina Aleida (Betsie) Platvoet (10.7-2)

6 Gerrit Platvoet

Platvoet in Nederland

1873, trouwbrief

Bovenstaande foto is gemaakt op de veranda van de "Vereniging", de achterzaal van café Sprakel in Lonneker. Twee zonen van Gerard Platvoet waren met een Sprakel getrouwd.

Op de plaats van het café Sprakel aan De Brink in Lonneker stond in het midden van de 19e eeuw een boerderij. Een zekere Winkel kocht de grond in 1825 en bouwde er op verzoek van de katholieke kerk een café. De eerste caféhouder was Karvik. In 1899 kreeg Karvink, van de in dat jaar door kapelaan J W Kanitz opgerichte Rooms Katholieke Werklieden Vereniging, het verzoek om een verenigingszaal te bouwen. De kapelaan werd daarin krachtig ondersteund door de in 1900 gekomen pastoor Groothuis. Van laatst genoemde is bekend dat hij één van de stuwende krachten is geweest achter Alfons Ariëns, in Enschede de priester onder de arbeiders. Karvik bouwde de “vereniging”, zoals men de achterzaal noemde, aan de achterkant van zijn uitspanning naast het station Lonneker van de in 1890 geopende spoorlijn Enschede-Oldenzaal.

In het lokaal huisde een toneelvereniging, opgericht in 1900 en de eerste toneelboekjes zijn op 26 augustus 1900 gekocht voor vier gulden veertig. Volgens hetzelfde kasboek bood de zaal ook onderdak aan een muziekvereniging. In 1915 deed Karvik het café over aan J. Sprakel van het erve even buiten het dorp.

De naam Sprakel is al heel oud. In een register van St. Pieter uit 1280 wordt het erf Sprakelrode al genoemd. Sprakel is een variant van Sprokkel, een bos met dun hout, een soort rijshout. Dit bos lag aan een rode, een bouwland, waar ook een boerderij aan lag. In 1450 spreekt men van Sprakelroede; in een schattingsregistervoor het kerspel Enschede in 1449 van Spracchel, later het Sprakel. Deze boerderij gelegen aan de Sprakelweg, moest in 1940/45 voor de bouw van het militaire Zuidkamp worden afgebroken. De familie Sprakel bezat naast deze boerderij meerdere huizen in deze streek. Zij woonden zelf in het café, nu nog genoemd Boer Sprakel of Sprakel in ’t Bos, tegen het Zuidkamp.

Station Lonneker rond 1900 met rechts De "Vereniging" (later café Sprakel) met de veranda waar de foto met de familie Platvoet is gemaakt.

Bij het station staan Karviks Jantje en

stationschef Andries Eggink. (foto: P Willemsen).

Uit een brief, gericht aan Den Heer G. Platvoet (collectie Albert Platvoet, 33.2), blijkt dat Gerardus in 1921 aan de Veenstaat 113 woont en daar in kolen handelde. Het poststempel geeft 24 juli 1921 aan. De brief is afkomstig van de heer A J M Verbeek die namens het kerkbestuur, waarschijnlijk van de St.Jozefparochie aan de Oldenzaalsestraat, schrijft:

Op bovenstaande foto is de halve grafsteen van Gerard Platvoet te zien.

Dit stuk grafsteen is door H te Bogt uit Beltrum teruggevonden in Eibergen. De steen is in bezit van de heer Meekes uit Eibergen.

De steen is in 1956 gebruikt voor het graf van de opa van de heer Meekes (foto onder). Bij het ruimen van dit graf heeft de hij de steen terug gekregen. Op dat moment kwam tot zijn grote verbazing aan het licht dat er ook nog iets op de achterkant stond!

De steen blijkt afkomstig te zijn van het RK Kerkhof uit Enschede, waar hij kennelijk en de jaren vijftig, vorige eeuw, is geruimd en aan een steenhouwer is overgedragen.

Voor de heer Meekes is de naam Platvoet nog extra bijzonder, omdat zijn vrouw Te Brinke heet en geboren is op de boerderij De Platvoet aan de Platvoetsdijk in Borculo! (zie Borculo 2)

Er is ook een graf van de vader van dhr. Meekes en waarschijnlijk ligt daar de andere helft van de oude grafsteen. Er zal een poging worden gedaan om hierover duidelijkheid te krijgen.

Waarschijnlijk staat op dit deel de vrouw van Gerard, Aleida Mossink. Zij is in Enschede overleden op 13 september 1908. De ontbre-kende 1 heeft de steenhouwer helaas vergeten.